W brytyjskich centrach logistycznych Amazon każdego dnia tysiące pracowników, w tym znaczna część Polaków, zmaga się z wymagającymi warunkami pracy. Za błyskawicznymi dostawami i uśmiechniętymi logotypami na paczkach kryje się rzeczywistość pełna wyzwań związanych z bezpieczeństwem pracy. Choć firma podkreśla swoje zaangażowanie w ochronę zdrowia pracowników, statystyki wypadków w pracy w tej firmie i historie poszkodowanych malują bardziej złożony obraz sytuacji.
Centra logistyczne Amazon, nazywane przez firmę “fulfillment centers”, to ogromne magazyny o powierzchni często przekraczającej kilkadziesiąt tysięcy metrów kwadratowych. W samej Wielkiej Brytanii Amazon zatrudnia ponad 75 000 pracowników, z czego znaczną część stanowią obywatele Polski i innych krajów Europy Wschodniej. Ta międzynarodowa siła robocza stanowi fundament funkcjonowania jednego z największych przedsiębiorstw e-commerce na świecie.
Rzeczywistość za kulisami dostaw
Praca w centrum logistycznym Amazon to nie tylko pakowanie przesyłek. To złożony system operacji wymagających precyzji, szybkości i wydolności fizycznej. Pracownicy wykonują zadania obejmujące przyjmowanie towaru, jego sortowanie, przechowywanie, kompletowanie zamówień, pakowanie oraz przygotowanie do wysyłki. Każda z tych czynności wiąże się z określonymi zagrożeniami dla zdrowia i bezpieczeństwa.
Według danych przedstawionych przez Health and Safety Executive (HSE), w okresie od kwietnia 2023 do marca 2024 roku Amazon UK zgłosił 187 wypadków w ramach regulacji RIDDOR (Reporting of Injuries, Diseases and Dangerous Occurrences Regulations). Choć firma podkreśla, że jej wskaźnik wypadkowości jest o ponad 70% niższy niż średnia dla brytyjskiego sektora magazynowego, organizacje pracownicze zwracają uwagę na bardziej niepokojące aspekty tych statystyk. National Employment Law Project (NELP) odkrył bowiem, że wskaźnik “light duty” injuries w Amazon wynosi 5,1 na 100 pracowników, co jest niemal dwukrotnie wyższe niż średnia krajowa dla całego sektora magazynowego. Ta rozbieżność sugeruje, że oficjalne statystyki mogą nie odzwierciedlać pełnej skali problemu.
Algorytmiczny nadzór i jego konsekwencje
Jednym z najważniejszych czynników wpływających na bezpieczeństwo pracy w centrach Amazon jest system zarządzania algorytmicznego. Pracownicy są nieustannie monitorowani przez systemy komputerowe, które śledzą każdy ich ruch, mierzą produktywność i automatycznie generują ostrzeżenia w przypadku niedotrzymania norm. Ten cyfrowy nadzór tworzy środowisko ciągłej presji, w którym pracownicy często przekraczają granice swojej wytrzymałości fizycznej.
Czy wiesz, że…
W niektórych centrach Amazon pracownicy pakują nawet 2000 przesyłek podczas jednej 10-godzinnej zmiany? To oznacza średnio jedną paczkę co 18 sekund przez cały dzień pracy, bez uwzględnienia przerw.
System ten szczególnie dotyka pracowników z Polski i innych krajów Europy Wschodniej, którzy często pracują poprzez agencje pracy tymczasowej. Brak stabilności zatrudnienia i obawa przed utratą pracy sprawiają, że wielu z nich nie zgłasza drobniejszych urazów, kontynuując pracę pomimo bólu czy dyskomfortu. To zjawisko, znane jako “presenteeism”, znacząco zwiększa ryzyko poważniejszych kontuzji w przyszłości.
Najczęstsze rodzaje wypadków i urazów
Analiza danych dotyczących wypadków w centrach Amazon ujawnia powtarzające się wzorce. Najczęstszymi urazami są tak zwane MSD (musculoskeletal disorders), czyli schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego. Obejmują one urazy pleców spowodowane podnoszeniem ciężkich przedmiotów, zespół cieśni nadgarstka wynikający z powtarzalnych ruchów oraz problemy z kolanami i stopami związane z długotrwałym staniem i chodzeniem.
Przypadek Michaeli Mákovej, pracownicy czeskiego centrum Amazon, ilustruje typowy przebieg rozwoju urazu zawodowego. Po miesiącach wykonywania powtarzalnych ruchów przy pakowaniu przesyłek, zaczęła odczuwać ból, drętwienie i mrowienie w dłoniach. Ostatecznie rozwinął się u niej zespół cieśni nadgarstka wymagający interwencji chirurgicznej. Co istotne, czeskie władze uznały Amazon za odpowiedzialny za jej uraz, przyznając jej prawo do odszkodowania.
Inne częste wypadki obejmują potknięcia i upadki spowodowane źle oznaczonymi przeszkodami, uderzenia spadającymi przedmiotami z wysokich półek magazynowych oraz wypadki z udziałem wózków widłowych i innych pojazdów przemysłowych. Szczególnie niebezpieczne są sytuacje, w których pracownicy bez odpowiedniego przeszkolenia są zmuszeni do obsługi specjalistycznego sprzętu.
Regulacje prawne chroniące pracowników
Brytyjskie prawo pracy zapewnia kompleksową ochronę wszystkim pracownikom, niezależnie od ich narodowości czy formy zatrudnienia. Fundamentalnym aktem prawnym jest Health and Safety at Work etc. Act 1974, który nakłada na pracodawców obowiązek zapewnienia bezpiecznego środowiska pracy. Ustawa ta wymaga od pracodawców przeprowadzania regularnych ocen ryzyka, zapewnienia odpowiednich szkoleń, dostarczenia środków ochrony indywidualnej oraz utrzymywania sprzętu w dobrym stanie technicznym.
wypadków przy pracy, określonych poważnych urazów (specified injuries), wypadków skutkujących niezdolnością do pracy przekraczającą 7 dni, chorób zawodowych oraz niebezpiecznych zdarzeń (dangerous occurrences). Do specified injuries zaliczają się między innymi złamania kości (z wyjątkiem palców rąk i stóp), amputacje, urazy mogące spowodować trwałą utratę wzroku oraz poważne oparzenia.
Pracodawcy mający ponad pięciu pracowników są zobowiązani do prowadzenia rejestru wypadków (accident book), w którym dokumentowane są wszystkie incydenty, nawet te niepodlegające zgłoszeniu RIDDOR. Szczegółowe zapisy w rejestrze wypadków często przesądzają o powodzeniu późniejszych roszczeń odszkodowawczych.
Prawa pracowników agencyjnych
Szczególnie istotne dla polskich pracowników jest zrozumienie, że pracownicy agencyjni mają identyczne prawa do bezpiecznego środowiska pracy jak pracownicy zatrudnieni bezpośrednio. Agency Workers Regulations 2010 zapewniają, że od pierwszego dnia pracy pracownicy tymczasowi mają dostęp do tych samych udogodnień co stali pracownicy, włączając w to kantyny, parkingi czy transport zakładowy. Po 12 tygodniach pracy w tym samym miejscu nabywają prawo do równego traktowania w zakresie wynagrodzenia i warunków pracy.
Czy wiesz, że…
Pracownicy agencyjni stanowią znaczną część siły roboczej w centrach Amazon, szczególnie w okresach przedświątecznych, kiedy zatrudnienie może wzrosnąć nawet o 50%? Wszyscy ci pracownicy, niezależnie od formy zatrudnienia, mają pełne prawo do odszkodowania w przypadku wypadku przy pracy.
Procedura dochodzenia odszkodowania
Proces ubiegania się o odszkodowanie po wypadku w centrum Amazon wymaga systematycznego podejścia i znajomości procedur. Pierwszym krokiem jest natychmiastowe zgłoszenie wypadku przełożonemu i upewnienie się, że został on wpisany do rejestru wypadków. Konieczne jest również jak najszybsze uzyskanie pomocy medycznej, co nie tylko jest istotne dla zdrowia, ale również tworzy dokumentację medyczną niezbędną w procesie odszkodowawczym.
Kolejnym krokiem jest zebranie dowodów. Należy sfotografować miejsce wypadku, zabezpieczyć dane świadków zdarzenia, zachować całą dokumentację medyczną oraz prowadzić dziennik objawów i ich wpływu na codzienne funkcjonowanie. Jeśli wypadek został uchwycony przez kamery przemysłowe, pracownik ma prawo zażądać udostępnienia nagrań.
Brytyjskie prawo przewiduje trzyletni termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych liczony od daty wypadku lub od momentu, gdy poszkodowany dowiedział się o szkodzie. Jednak w praktyce zaleca się jak najszybsze podjęcie działań, gdyż z czasem dowody mogą zaginąć, a pamięć świadków może się zatrzeć.
Rodzaje odszkodowań
Odszkodowanie za wypadek przy pracy składa się z dwóch głównych komponentów: general damages i special damages. General damages obejmują rekompensatę za ból, cierpienie i utratę przyjemności życia. Wysokość tego odszkodowania jest ustalana na podstawie Judicial College Guidelines, które określają przedziały kwotowe dla różnych rodzajów urazów. Na przykład, poważne urazy pleców skutkujące trwałym ograniczeniem sprawności mogą być wyceniane w przedziale od 36 000 do 150 000 funtów, podczas gdy zespół cieśni nadgarstka zwykle wyceniany jest na 3 000 do 15 000 funtów, w zależności od stopnia ciężkości.
Special damages obejmują wszystkie wymierne straty finansowe wynikające z wypadku. Zaliczają się do nich utracone zarobki (zarówno dotychczasowe, jak i przyszłe), koszty leczenia i rehabilitacji, koszty dojazdów do lekarza, wydatki na opiekę czy adaptację mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Kluczowe jest zachowanie wszystkich rachunków i dokumentów potwierdzających poniesione wydatki.
Wyzwania specyficzne dla polskich pracowników
Polscy pracownicy w centrach Amazon często napotykają dodatkowe wyzwania. Bariera językowa może utrudniać zrozumienie procedur bezpieczeństwa czy skuteczne zgłaszanie zagrożeń. Niektórzy pracownicy obawiają się, że zgłoszenie wypadku może negatywnie wpłynąć na ich status imigracyjny, choć jest to obawa nieuzasadniona – prawo do odszkodowania przysługuje każdemu pracownikowi legalnie zatrudnionemu w UK.
Presja ekonomiczna również odgrywa znaczącą rolę. Zobowiązania finansowe wobec rodzin w Polsce oraz kredyty sprawiają, że polscy pracownicy często znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji. Ta ekonomiczna pułapka sprawia, że pracownicy często stają przed niemożliwym wyborem: zgłosić niebezpieczne warunki i ryzykować zwolnienie, czy milczeć i narażać swoje zdrowie.
Rola związków zawodowych i organizacji pracowniczych
W obliczu tych wyzwań kluczową rolę odgrywają związki zawodowe i organizacje wspierające pracowników. W Polsce działają związki takie jak Inicjatywa Pracownicza, które aktywnie organizują pracowników centrów Amazon i walczą o poprawę warunków pracy. Współpraca międzynarodowa między związkami w różnych krajach pozwala na skuteczniejsze przeciwdziałanie praktykom firm ponadnarodowych.
Organizacje te nie tylko pomagają w indywidualnych przypadkach, ale również prowadzą działania edukacyjne, informując pracowników o ich prawach i dostępnych formach wsparcia. Tworzą również sieci solidarności, które pozwalają pracownikom dzielić się doświadczeniami i wspólnie dochodzić swoich praw.
Perspektywa na przyszłość
Sytuacja pracowników w centrach logistycznych Amazon pozostaje złożona i dynamiczna. Z jednej strony, firma inwestuje miliardy w programy bezpieczeństwa i wprowadza nowe technologie mające chronić pracowników. Amazon otrzymał prestiżową pięciogwiazdkową akredytację British Safety Council dla swojego centrum w Sutton Coldfield, co świadczy o możliwości osiągnięcia wysokich standardów bezpieczeństwa. Z drugiej strony, presja na szybkość i wydajność pozostaje fundamentalną częścią modelu biznesowego firmy. Dopóki system wynagrodzeń i awansów będzie premiował szybkość kosztem bezpieczeństwa, pracownicy będą narażeni na ryzyko urazów.
Kluczowe jest, aby pracownicy byli świadomi swoich praw i nie obawiali się z nich korzystać. Każdy wypadek przy pracy, niezależnie od tego, czy wydaje się poważny czy nie, powinien być zgłoszony i udokumentowany. Tylko poprzez konsekwentne egzekwowanie przepisów bezpieczeństwa i dochodzenie odszkodowań za doznaną krzywdę można wywrzeć presję na pracodawców, by priorytetowo traktowali zdrowie i bezpieczeństwo swoich pracowników.
Praca w centrum logistycznym Amazon może zapewnić stabilne zatrudnienie i przyzwoite wynagrodzenie, ale wiąże się również z realnymi zagrożeniami dla zdrowia. Polscy pracownicy, stanowiący znaczącą część siły roboczej w tych obiektach, muszą być świadomi zarówno ryzyka, jak i przysługujących im praw.
Brytyjski system prawny zapewnia solidną ochronę wszystkim pracownikom, bez względu na ich narodowość czy formę zatrudnienia. Kluczem do skutecznego dochodzenia odszkodowania jest szybkie działanie, dokładna dokumentacja i korzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej.
W obliczu rosnącej automatyzacji i presji na wydajność, ochrona zdrowia i bezpieczeństwa pracowników nabiera jeszcze większego znaczenia. Tylko poprzez edukację, solidarność i konsekwentne egzekwowanie swoich praw pracownicy mogą zapewnić sobie godne i bezpieczne warunki pracy w erze gospodarki cyfrowej.